Dillerle de ilgilenirim, atlaslarla da…Evimde bir atlas vardır. Ara ara açar karıştırırım. Sık sık lazım da olur zaten. Telefonun küçük ekranından harita bakmayı sevmiyorum. Bu arada okullarda artık atlas aldırılmadığını duydum bir coğrafya öğretmeninden. Doğruysa çok kötü. Atlas karıştırmak kişiyi geliştiren bir şeydir. Neyse, dil atlası da varmış. NTV Yayınları basmış ama basımı durdurmuş. Dil ve atlas ilgimi bilen Mehmet Turgut bana bu kitabın pdf’ini attı. Yazıcıdan çıktısını alıp okudum. Bu arada artık kız isteyebilirim çünkü artık yazıcılı bir bireyim. Önceden aileler yazıcım olmadığını öğrenince kızlarını vermiyorlardı. Adı üstünde dil atlası. Dillerin tarihsel gelişim süreçlerini ve günümüzdeki durumlarını harita üzerinde, bazen de diyagramlarla gösteriyor. Çok faydalı bir kitap. Bir seferde de okunabilir. Ara ara açıp karıştırılabilir de. Dillerin gelişimi ve birbiriyle ilişkileri oldukça politiktir. Egemenlik ilişkilerini dillerden okuyabilirsiniz. Bu arada 21. yüzyılda bir teknoloji ve iletişim (karşı) devrimi yaşandı ve dillerin durumu hiç iyi değil. Atlasın yazıldığı 2007 yılında 160 devlet vardı, 106 da resmi dil vardı. Bu sayı çok değişmemiştir. Devletsiz halkların dilleri ciddi bir yok oluşla karşı karşıyadırlar. Şu anda var olan 6000 dilin 4000 tanesinin 21. yüzyılda yok olacağı düşünülüyor. 21. yüzyılı izlemeye devam edelim o halde…
Not 1: Kitabın ikinci elini az önce nadirkitap.com‘dan buldum ve sipariş ettim.
Not 2: Avrupa’da Türkçe’nin en önemli elemanı olduğu Ural-Altay dil ailesinden üç dil var: Fince, Estonca, Macarca.
Not 3: Bask dili hiçbir dil ailesine dahil değil. Yani bu ne demek? Avcı-toplayıcıdan geliyorlar, her türlü kültürel egemenliğe karşı direnmişler. Mucize bir şey bu.
Not 4: İngilizce’nin tarih sahnesine çıkması ABD’nin Paris Barış Konferansı’nda İngilizce talebiyle oldu. Bir daha da inmedi o sahneden. İnmez de artık.
Not 5: Dünyadaki 6000 dilin 1000 tanesi Papua Yine Gine’den. Yedi milyon nüfus.
Not 6: 50 milyon kişinin konuştuğu Kürtçe en büyük devletsiz dil.
Not 7: Bir de yapay diller var. Esparanta örneğin. Sekiz milyon kişi bu dili biliyor, 400 bin kişi onu etkin bir şekilde kullanıyor.
Not 8: Arapça, büyük bir başarı öyküsü…25 devletin resmi dili. Maltanın yerel dili Hami-Sami dil ailesinden.
Not 9: Berlusconi’nin 2002 seçim vaadi: Nitelikli İngilizce öğrenimi.
Not 10: Çin: Ful karmaşa…
Not 11: Fransızca: Bir zamanlar dillerin Bayern Münih’iydi.
Not 12: Fransızlar, İtalyanlar, İspanyollar, Portekizliler anlaşırlar. Latinceden arda kalanlar bunlar. Yedi dil biliyormuş, dokuz dil biliyormuş gibi cümlelere temkinli yaklaşınız. Anadili bunlardan biriyse diğerlerini “bilmesi” buz gibi Tuborg şişesinin üstünden etiketi sökmesi kadar kolaydır. İngilizce’nin %40’ı da Latince kökenlidir. 1066 Norman istilası…
Not 13: Sömürgeci devletlerin başka kıtalarda dilleri konuşulur: Beş tanedir bunlar. Fransızca, İngilizce, Portekizce…Diğer ikisini bulunuz…
Not 14: Marx, bir dili altı ayda hallediyordu.
Not 15: 30 yaşından sonra dil öğrenilemeyeceğini savunuyorum. Ya da şöyle, bir insan mecbur değilse ve de iş yaşamına atılmışsa (devlette öğretmenlik sayılmaz) dil öğrenmesi çok çok zordur.
Alakasız Not: Messi’nin yedi maçlık gol ortalaması 1,57. 50 lig golü rekorunu kırabilir ki 45 lig golünü bile bir daha görmeyeceğimizi düşünüyorum.
