Aylar önce “Top 19 Türkü” diye bir yazı yazmıştım ve orada, ilerleyen günlerde “Top 20 Etnik Müzik” adlı yazıyı yazacağımı duyurmuştum. Geç kaldım da siz de hiç “Hani nerede” diye hesap sormuyorsunuz. Merak edenler için Top 1 türküm “Ben Kendimi Gülün Dibinde Buldum”du. “Top 27 Etnik Müzik” yazısını şimdi yazıyorum, güç olsun da geç olmasın…
Etnik müzik…
Ne demek etnik müzik? Aslında herkes ne kastedildiğini anlıyor. Bazı şeyler böyledir. Yanlış bağlamda kullanılırlar ama herkes ne kastedildiğini anlar. Çok önceden “Politik Oksimoronlar” adıyla yazılar yazmıştım. Oksimoron yani iki zıt olguyu yan yana kullanmak: Köşeli daire, tereyağsız tatlı, orijinal kopya, modern klasik gibi…Bunun politik olanlarına da değinmiştim o yazılarda: Derin devlet, kafatasçı milliyetçilik, özgürlükçü sol, Müslüman anti-kapitalist, siyasal İslam, yandaş medya, orta sınıf ve de etnik müzik…
Bu kavramlar kullanıldığı zaman herkes ne kastedildiğini anlıyor ama benim önerim, ince düşünülürse bu kavramlarda birtakım yanlışlıklar kavranacaktır.
Etnik müzikte ne yanlışlık var? Etnik müzik derken Türkiye’de Türkçe dışında icra edilen müzikler anlaşılıyor. Yani Anadolu’nun yerel halklarının kullandığı daha doğrusu onların ana dilleri olan Kürtçe, Zazaca, Arapça, Rumca, Ermenice, Hemşince, Gürcüce gibi dillerde icra edilen müzikler…
Yani bu insanlar için dilleri, ana dilleri. Gayet normal, estetik. Duyduklarında tüyleri diken diken olmuyor fakat birileri geliyor ve sizin müzikleriniz “etnik” diyor. Türkçe konuşan biri, Türkçe müziklerin “etnik” olmadığını düşünüyor. Hep bahsederim, bir ülkede kalabalık etnik gruplar varsa, baskın etnik gruba ait olan bireyde doğuştan gelen veya ona sistem tarafından yüklenen bir “kibir” olur. Diğerlerini beğenmez…Kişinin bu “kibri” aşması için ekstra çaba sarf etmesi gerekir.
Buradaki bir başka sorun da Türkiye’de kocaman ve oldukça politik bir Kürt sorunu olmasıdır. Kürtler sayı olarak çok kalabalıktır. Çok az sayıda olan örneğin Gürcüce müzikler ve Gürcü bireylerin soru işaretleri politikleşmemiştir. Lütfen 20, 30 kişilik derneklerin üyeleri “öyle değil” diye yorum yapmasın. Gürcüce müzik, ana akım bireyin tüylerini diken diken etmez de Kürtçe müzik eder.
Listemde Kürtçe müziklerin ağırlıklı olduğu görülüyor çünkü sayı olarak 10 milyonları buluyor Kürtler. Örneğin sayı olarak çok az kişinin konuştuğu ve aslında Ermenice’nin bir lehçesi olan Hemşince çok az müzik var ve bugün kaç tane Hemşin çıkıp geçmişleriyle ilgili politik laflar ediyor? Sayı az olunca müzik de az oluyor.
Müzik, icra etmesi en kolay sanat dallarından biridir. Alt katmanlardaki bireyler doğal yeteneğe sahipse, bunu, fazla bir maddi harcama yapmadan işleyebilmektedirler. Dolayısıyla müzik yoğun bir şekilde üretilmeye, tüketilmeye ve icra edilmeye devam edecektir ama dil meselesi politik bir meseledir ve günümüzün iletişim olanakları ve siyasal durumu hesaba katıldığında dillerin başlarına türlü türlü şeyler gelebilir. Müzik de etkilenecektir bundan. Sıfırlanmaz ama yavaş yavaş müzelik olur, koşullar böyle giderse. Milyonlarca insan bundan zevk duyar bu arada…
Listemi Youtube’da liste şeklinde kaydettim ve yorum bölümünde paylaşacağım. Bu arada bu listede performans bazlı gittim. Top 19 türküyü yazarken türkünün kendisini düşünmüştüm çünkü örneğin “Havada Turna Sesi Var”ı birçok sanatçıdan dinleyebiliriz ancak “Selımına”yı sadece Kazım Koyuncu’dan dinleyebiliyoruz…
Buyurun “Top 27 ‘Etnik’ Müzik” listeme:
27 – “Al bint el chelebiya” – Arapça – Hilmi Yarayıcı
26- “Leose” – Karadeniz Rumcası – Fuat Saka
25- “Agapo Se” – Karadeniz Rumcası – Apolas Lermi
24- “Malan Barkır” – Kürtçe – Bremen Dayanışma Korosu
23- “Ogit” – Zazaca – Bajar
22- “Naze” – Kürtçe – Şivan Perver
21- “Haynırina” – Ermenice – Kardeş Türküler
20- “Merdana Mına” – Zazaca – Umut Altınçağ
19- “Adire Zerre Ma” – Zazaca – Mikail Aslan, Erkan Oğur.
18- “Pukeleka” – Zazaca – Grup Munzur.
17- “Arix” – Zazaca – Özgürlük Türküsü
16- “Gelino” – Gürcüce – Günyüzü
15- “El gajiye” – Zazaca – Mikail Aslan
14- “Ere gule” – Zazaca – Nilüfer Akbal
13- “Dar hejiroke” – Kürtçe – Aynur Doğan
12- “Bingeol” – Ermenice – Haig Yazdijan
11- “Demme” – Kürtçe – Kardeş Türküler
10- “Ay dilbere” – Kürtçe – Civan Haco
9- “Tsira” – Megrelce (?) – Kazım Koyuncu
8- “Urmiye” – Kürtçe – Aynur Doğan
7- “Heware gule” – Kürtçe – Kardeş Türküler
6- “Meso” – Zazaca – Ahmet Aslan
5- “Tew veyvike” – Zazaca – Erdoğan Emir
4- “Düzgin bawo” – Zazaca – Kardeş Türküler
3- “Selımına” – Hangi dil olduğunu bulamadım – Kazım Koyuncu
2- “Xezale” – Kürtçe – Aynur Doğan
1- “İme tonyalin pedin” – Karadeniz Rumcası – Apolas Lermi.
Bu arada unuttum, Metin Kemal Kahraman’ın “Meyman” ve “Dewreso” adlı parçalarını da listeye ekliyorum. İlk 10’da olurlardı kesin.
İyi günler.
